GPSC Bharti 2026 : Class 1 2 Bharti 2026: સિલેબસ, એલિજિબિલિટી, પરીક્ષા પદ્ધતિ – સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા

નમસ્કાર ઉમેદવારો! OjasBharti ના આ વિશેષ GPSC Bharti 2026 ગાઈડ પેજ પર તમારું સ્વાગત છે. ગુજરાત રાજ્યમાં ક્લાસ 1 (Class 1) અને ક્લાસ 2 (Class 2) અધિકારી બનવાનું સપનું જોતા ઉમેદવારો માટે ગુજરાત જાહેર સેવા આયોગ (Gujarat Public Service Commission – GPSC) દ્વારા નિયમિતપણે ભરતીનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ પરીક્ષા રાજ્યની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત અને ગહન (most intensive) પરીક્ષાઓમાંની એક છે. આ ગાઈડનું મુખ્ય ફોકસ આગામી GPSC Class 1 2 Bharti 2026 પર છે, અને અમે તમને તૈયારી માટેની સચોટ અને વિગતવાર માહિતી પૂરી પાડીએ છીએ. અહીં તમને GPSC નો સંપૂર્ણ સિલેબસ, પરીક્ષા પદ્ધતિ (Exam Pattern), અને પસંદગીના ત્રણ મુખ્ય તબક્કાઓની (Prelims, Mains, Interview) ઝીણવટભરી સમજણ મળશે. તમારી તૈયારીની વ્યૂહરચના (strategy) બનાવવા માટે નીચે આપેલું પક્ષીય દ્રશ્ય (Overview) જુઓ અને પછી વિગતવાર માહિતી માટે આગળ વધો.

GPSC Bharti 2026: મુખ્ય અપડેટ્સ અને વિહંગાવલોકન

GPSC પરીક્ષા માટેની લાયકાત અને ઉંમર મર્યાદા (Eligibility Criteria)

Gujarat PSC ની તૈયારી શરૂ કરતા પહેલા, ઉમેદવારોએ આયોગ દ્વારા નિર્ધારિત તમામ લાયકાતના માપદંડોને સચોટ રીતે સમજવા જરૂરી છે. GPSC આ અંગે ખૂબ જ સખત નિયમો ધરાવે છે, અને એક પણ માપદંડમાં ગેરલાયક ઠરવાથી ઉમેદવારની આખી મહેનત વ્યર્થ જઈ શકે છે.

શૈક્ષણિક લાયકાત (Educational Qualification)

GPSC ક્લાસ 1 અને 2 બંનેની ભરતી માટે પ્રાથમિક શૈક્ષણિક લાયકાત એક જ છે:

• સ્નાતકની ડિગ્રી (Graduation): ઉમેદવારે ભારતની કોઈપણ કાયદાકીય રીતે માન્યતા પ્રાપ્ત યુનિવર્સિટીમાંથી કોઈપણ પ્રવાહ (Arts, Commerce, Science, Engineering, Law, etc.) માં સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવેલી હોવી જોઈએ.

• અંતિમ વર્ષના વિદ્યાર્થીઓ: જે ઉમેદવારો તેમની સ્નાતકની ડિગ્રીના અંતિમ વર્ષ (Final Year) માં અભ્યાસ કરી રહ્યા છે, તેઓ પણ પ્રિલિમ્સ પરીક્ષા માટે અરજી કરી શકે છે. જોકે, તેમને મુખ્ય પરીક્ષા (Mains) ના અરજી ફોર્મ ભરતા પહેલા તેમની ડિગ્રી પૂર્ણ કરી દેવી અને પરિણામ પ્રાપ્ત કરવું અનિવાર્ય છે. આ નિયમની સચોટતા હંમેશા સત્તાવાર નોટિફિકેશન દ્વારા ચકાસવી.

• ગુજરાતી અને હિન્દી ભાષા: ઉમેદવારને ગુજરાતી ભાષા અને દેવનાગરી લિપિનું તથા હિન્દી ભાષાનું પૂરતું જ્ઞાન હોવું જોઈએ. આ માત્ર વાતચીતનું જ્ઞાન નહીં, પણ મુખ્ય પરીક્ષામાં ઉત્તરો લખવા માટેનું લેખન કૌશલ્ય પણ સૂચવે છે.

ઉંમર મર્યાદા (Age Limit) અને છૂટછાટ (Relaxation)

GPSC ક્લાસ 1 અને 2 માટેની ઉંમર મર્યાદા સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓમાં સૌથી વધુ ચર્ચાનો વિષય હોય છે.

ગુજરાત સરકારના નિયમો અનુસાર, વિવિધ અનામત કેટેગરીના ઉમેદવારોને મહત્તમ ઉંમર મર્યાદામાં છૂટછાટ મળે છે, જે નીચે મુજબ છે:

• અનુસૂચિત જાતિ/જનજાતિ (SC/ST) અને SEBC/OBC: પુરુષ ઉમેદવારો માટે 5 વર્ષ અને મહિલા ઉમેદવારો માટે 10 વર્ષ (5 વર્ષ સામાન્ય છૂટ + 5 વર્ષ મહિલા છૂટ) ની છૂટછાટ આપવામાં આવે છે.

• સામાન્ય કેટેગરીની મહિલા ઉમેદવારો: તેમને મહત્તમ ઉંમર મર્યાદામાં 5 વર્ષ ની છૂટછાટ મળે છે.

• ભૂતપૂર્વ સૈનિકો અને દિવ્યાંગ ઉમેદવારો: સરકારના નિયમો અને તેમની સેવાના વર્ષોના આધારે છૂટછાટ આપવામાં આવે છે.

મહત્વપૂર્ણ નોંધ: ઉમેદવારોએ અરજીની છેલ્લી તારીખ મુજબ તેમની ઉંમરની ગણતરી કરવી અનિવાર્ય છે. ઉંમર ગણતરીમાં સહેજ પણ ભૂલ અરજી રદ થવા તરફ દોરી શકે છે.

GPSC પસંદગી પ્રક્રિયા: ત્રણ તબક્કા (The Selection Process)

GPSC ક્લાસ 1 અને 2 માં પસંદગી મેળવવી એ લાંબી અને સઘન પ્રક્રિયા છે. આયોગ આખી પરીક્ષાને ત્રણ મુખ્ય તબક્કામાં વહેંચે છે, અને દરેક તબક્કાને સફળતાપૂર્વક પાર કરવો જરૂરી છે.

તબક્કો 1: પ્રારંભિક પરીક્ષા (Prelims Exam – Screening Test)

પ્રિલિમ્સ પરીક્ષા ક્વોલિફાઇંગ પ્રકારની હોય છે, જેનો અર્થ છે કે તેના ગુણ અંતિમ મેરિટ લિસ્ટમાં ગણાતા નથી. આ માત્ર ઉમેદવારોની સંખ્યા ઘટાડવા માટે લેવાય છે, પરંતુ મેઇન્સમાં પહોંચવા માટે આ તબક્કો સૌથી અઘરો ગણાય છે.

• પરીક્ષાનો પ્રકાર: બહુવિકલ્પ પ્રશ્નો (Multiple Choice Questions – MCQ) પર આધારિત.

• પેપરની સંખ્યા: બે પેપર – GS Paper-1 અને GS Paper-2

• કુલ ગુણ: 400 ગુણ (દરેક પેપર 200 ગુણનું).

• અભ્યાસક્રમનું કેન્દ્ર: ઇતિહાસ, સાંસ્કૃતિક વારસો, બંધારણ, ભૂગોળ, અર્થતંત્ર, વિજ્ઞાન-ટેકનોલોજી અને કરંટ અફેર્સ.

• કટઓફ: કટઓફ સામાન્ય રીતે કુલ ગુણના 50%} આસપાસ રહે છે, પરંતુ કેટેગરી અને પેપરના સ્તર પર આધારિત છે. પ્રિલિમ્સનો કટઓફ પાર કરનાર ઉમેદવારોને મુખ્ય પરીક્ષા માટે ક્વોલિફાય ગણવામાં આવે છે.

તબક્કો 2: મુખ્ય પરીક્ષા (Mains Exam – Descriptive Test)

મુખ્ય પરીક્ષા એ GPSC નો નિર્ણાયક તબક્કો (Decisive Phase) છે, કારણ કે તેના ગુણ જ ઉમેદવારનું અંતિમ મેરિટ નક્કી કરે છે. આ પરીક્ષા વર્ણનાત્મક (Descriptive/Subjective) સ્વરૂપની હોય છે.

• પરીક્ષાનો પ્રકાર: લેખિત (Written) પરીક્ષા.

• પેપરની સંખ્યા: 6 પેપર, જેમાં બે ભાષાના પેપર અને ચાર સામાન્ય અધ્યયન (General Studies – GS) ના પેપર હોય છે.

• કુલ ગુણ: 900 ગુણ (દરેક પેપર 150 ગુણનું).

• સિલેબસનું કેન્દ્ર: આ તબક્કે, ઉમેદવારનું વિશ્લેષણાત્મક કૌશલ્ય (Analytical Skill), લેખન કૌશલ્ય અને વિષયનું ઊંડું જ્ઞાન ચકાસવામાં આવે છે. ખાસ કરીને જાહેર વહીવટ, નૈતિકતા (Ethics), અને કાયદા જેવા વિષયો અહીં પ્રમુખ હોય છે.

તબક્કો 3: રૂબરૂ મુલાકાત (Interview/Personality Test)

મુખ્ય પરીક્ષામાં સફળ થનાર ઉમેદવારોને રૂબરૂ મુલાકાત (ઇન્ટરવ્યૂ) માટે બોલાવવામાં આવે છે.

• ગુણભાર: 100 ગુણ.

• ઉદ્દેશ્ય: આ તબક્કાનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર જ્ઞાન ચકાસવાનો નથી, પરંતુ ઉમેદવારના વ્યક્તિત્વ, માનસિક તત્પરતા, નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા (Decision Making) અને વહીવટી અધિકારી તરીકેની યોગ્યતા ચકાસવાનો છે. ઇન્ટરવ્યૂના ગુણ મુખ્ય પરીક્ષાના ગુણ સાથે ઉમેરીને અંતિમ મેરિટ લિસ્ટ તૈયાર કરવામાં આવે છે.

GPSC Class 1 2 Syllabus (સિલેબસ – વિષયવાર સવિસ્તાર)

GPSC પરીક્ષાની સફળતાનો પાયો તેના વિશાળ અને ગહન અભ્યાસક્રમ (Syllabus) ને સંપૂર્ણપણે સમજવામાં રહેલો છે. પ્રિલિમ્સ અને મેઇન્સ બંને પરીક્ષાઓ માટેના સિલેબસને અલગ-અલગ સમજવું અનિવાર્ય છે.

પ્રારંભિક પરીક્ષા (Prelims) નો સવિસ્તાર સિલેબસ

પ્રિલિમ્સનાGS Paper-1 અને GS Paper-2 નો અભ્યાસક્રમ નીચે મુજબ છે, જે ઉમેદવારના જ્ઞાનની વિશાળતા ચકાસે છે:

1. GS Paper-1 (ઇતિહાસ, સાંસ્કૃતિક વારસો, બંધારણ, અને ભૂગોળ)

• ભારતનો અને ગુજરાતનો ઇતિહાસ: પ્રાચીન, મધ્યકાલીન અને આધુનિક ભારત. ગુજરાતના મુખ્ય રાજવંશો, મહાત્મા ગાંધી અને સરદાર પટેલનો યુગ, સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં ગુજરાતનો ફાળો.

• ગુજરાતનો સાંસ્કૃતિક વારસો (Art & Culture): ગુજરાતની કલા, સ્થાપત્ય, સાહિત્ય, લોકનૃત્યો, મેળા અને તહેવારો. પ્રખ્યાત સ્થળો અને સ્મારકો.

• ભારતીય બંધારણ (Indian Polity): બંધારણના મુખ્ય લક્ષણો, મૂળભૂત અધિકારો, રાજ્ય નીતિના માર્ગદર્શક સિદ્ધાંતો (DPSP), કેન્દ્ર-રાજ્ય સંબંધો, અને પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થા.

• ભૂગોળ (Geography): ભારત અને ગુજરાતની ભૌતિક ભૂગોળ, કુદરતી સંસાધનો, વાતાવરણ અને પર્યાવરણના મુદ્દાઓ.

2. GS Paper-2 (અર્થતંત્ર, વિજ્ઞાન, કરંટ અફેર્સ, અને રીઝનિંગ)

• ભારતીય અર્થતંત્ર (Indian Economy): આયોજન (Planning) નું સ્વરૂપ, આર્થિક સુધારાઓ, ગરીબી, બેરોજગારી, સરકારી યોજનાઓ, અને ગુજરાતનું અર્થતંત્ર.

• વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજી (Science & Technology): રોજિંદા જીવનમાં વિજ્ઞાનનો ઉપયોગ, માહિતી અને સંચાર તકનીક (ICT), અવકાશ વિજ્ઞાન (ISRO), સંરક્ષણ ટેકનોલોજી, અને પર્યાવરણ.

• સામાન્ય બૌદ્ધિક ક્ષમતા (Reasoning & Maths): સંખ્યાત્મક કૌશલ્ય, તાર્કિક રીઝનિંગ, ડેટા ઇન્ટરપ્રિટેશન, અને સમસ્યાનું નિરાકરણ.

• પ્રાદેશિક, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય મહત્વના વર્તમાન પ્રવાહો (Current Affairs): છેલ્લા 12 મહિનાના મુખ્ય બનાવો અને ઘટનાઓ.

GPSC Mains નો સવિસ્તાર સિલેબસ

મુખ્ય પરીક્ષા વર્ણનાત્મક હોવાથી, તેમાં વિષયોનું ઊંડાણપૂર્વક વિશ્લેષણ અને ઉત્તમ લેખન કૌશલ્યની જરૂર પડે છે. અહીં બધા 6 પેપરની વિગતો આપેલી છે:

મુખ્ય પરીક્ષાના વિશિષ્ટ વિષયોનું ઊંડાણ (Mains Specific Deep Dive)

1. જનરલ સ્ટડીઝ 2 (બંધારણ અને કાયદો): આ પેપરમાં બંધારણીય માળખું, સામાજિક ન્યાય અને કાયદાકીય જોગવાઈઓ પર લાંબા ઉત્તરો લખવાના હોય છે.

   • જાહેર વહીવટ (Public Administration): સુશાસન (Good Governance), વહીવટી સુધારાઓ, અને જવાબદારીના મુદ્દાઓ.

2. જનરલ સ્ટડીઝ 4 (એથિક્સ અને HR): આ પેપર ઉમેદવારના નૈતિક મૂલ્યો અને વહીવટી પડકારોનો સામનો કરવાની ક્ષમતા ચકાસે છે.

   • નૈતિકતા (Ethics): વહીવટમાં પ્રામાણિકતા, પારદર્શિતા, અને સંઘર્ષના ઉકેલો.

   • માનવ સંસાધન (HR): ભારતમાં શિક્ષણ, આરોગ્ય અને વિકાસના કાર્યક્રમો.

સિલેબસની તૈયારી માટેની વ્યૂહરચના:

ઉમેદવારોએ પ્રિલિમ્સની તૈયારી દરમિયાન જ મેઇન્સના મુખ્ય વિષયો (જેમ કે બંધારણ અને ઇતિહાસ) નું ઊંડું વાંચન કરવું જોઈએ. મુખ્ય પરીક્ષાની સફળતા સંપૂર્ણપણે ઉત્તર લેખન (Answer Writing) ની પ્રેક્ટિસ પર આધારિત છે.

GPSC રિઝલ્ટ, કટઓફ અને પ્રિવિયસ યર ડેટા

GPSC પરીક્ષામાં મેરિટમાં સ્થાન મેળવવા માટે ભૂતકાળના કટઓફ (Cut-Off) અને રિઝલ્ટનું વિશ્લેષણ કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે. આનાથી ઉમેદવારને ખ્યાલ આવે છે કે સફળતા માટે તેણે કયા સ્કોરને લક્ષ્યમાં રાખવો જોઈએ.

પ્રારંભિક પરીક્ષા (Prelims) કટઓફ વિશ્લેષણ

પ્રિલિમ્સનો કટઓફ દર વર્ષે બદલાય છે, જે મુખ્યત્વે જગ્યાઓની સંખ્યા અને પ્રશ્નપત્રના સ્તર પર આધારિત હોય છે.

વિશ્લેષણ: સામાન્ય રીતે GPSC પ્રિલિમ્સનો કટઓફ ગુણ 45% થી 51% ની રેન્જમાં રહે છે. ઉમેદવારોએ આ લક્ષ્યાંકને ધ્યાનમાં રાખીને તૈયારી કરવી જોઈએ. ખાસ કરીને GS Paper-2 (કરંટ અફેર્સ અને રીઝનિંગ) માં વધુ સ્કોર કરવાથી કટઓફ પાર કરવાની સંભાવના વધે છે.

મુખ્ય પરીક્ષા (Mains) કટઓફ અને અંતિમ મેરિટ લિસ્ટ

મુખ્ય પરીક્ષાનો કટઓફ પ્રિલિમ્સ કરતા સંપૂર્ણપણે અલગ હોય છે, કારણ કે આ ગુણ અંતિમ પસંદગી માટે નિર્ણાયક હોય છે.

• મુખ્ય પરીક્ષાના 900 ગુણ અને ઇન્ટરવ્યૂના 100 ગુણ, એમ કુલ 1000 ગુણના આધારે અંતિમ મેરિટ લિસ્ટ તૈયાર થાય છે.

• અપેક્ષા: સામાન્ય કેટેગરીના ઉમેદવારો માટે અંતિમ મેરિટમાં સ્થાન મેળવવા માટે કુલ 1000 માંથી 500 થી 550 ગુણ (આશરે 50% થી 55% ની જરૂર પડે છે. આ સ્કોર ઉમેદવારને Dy. Collector (નાયબ કલેક્ટર) જેવી સર્વોચ્ચ પોસ્ટ્સ માટે લાયક ઠેરવી શકે છે.

GPSC ઓનલાઈન અરજી પ્રક્રિયા (How to Apply Online)

GPSC પરીક્ષાઓ માટે અરજી માત્ર GPSC ની સત્તાવાર વેબસાઇટ દ્વારા ઓનલાઈન જ સ્વીકારવામાં આવે છે. Ojas પોર્ટલનો ઉપયોગ GPSC માટે થતો નથી.

પગલું-દર-પગલું અરજી માર્ગદર્શિકા (Step-by-Step Application Guide)

1. સત્તાવાર વેબસાઇટ મુલાકાત: સૌપ્રથમ GPSC ની સત્તાવાર વેબસાઇટ https://gpsc.gujarat.gov.in/ https://gpsc.gujarat.gov.in પર જાઓ.

2. વન ટાઇમ રજીસ્ટ્રેશન (OTR): જો તમે પ્રથમ વખત અરજી કરી રહ્યા છો, તો તમારે One Time Registration (OTR) પૂર્ણ કરવું પડશે. આમાં તમારી મૂળભૂત વિગતો, ફોટો અને સહી અપલોડ કરવામાં આવે છે.

3. જાહેરાત પસંદ કરો: તમારા OTR એકાઉન્ટમાં લોગિન કરો અને “Apply Online” સેક્શનમાં જઈને “Gujarat Administrative Service (Class 1 & 2)” ની જાહેરાત પસંદ કરો.

4. ફોર્મ ભરો: ફોર્મમાં તમારી શૈક્ષણિક વિગતો, અનુભવ (જો હોય તો) અને અન્ય જરૂરી માહિતી સચોટ રીતે ભરો.

5. ફી ભરતિયું (Fee Payment): અરજી ફી ઓનલાઈન મોડ (Net Banking/Card) દ્વારા ભરો. ફી ભર્યા વિનાની અરજી સ્વીકારવામાં આવતી નથી.

6. કન્ફર્મેશન પ્રિન્ટ: ફી ભર્યા બાદ અરજીનું Confirmation Page ડાઉનલોડ કરો અને ભવિષ્યના સંદર્ભ માટે તેની પ્રિન્ટઆઉટ લઈ લો.

મહત્વપૂર્ણ ટિપ: અરજી ફોર્મ ભરતા પહેલા, સત્તાવાર નોટિફિકેશનમાંથી ફોટોગ્રાફ અને હસ્તાક્ષરની સાઈઝ (Pixel Size) અને ફોર્મેટ (JPG) ની વિગતો ચોક્કસપણે ચકાસી લો.